A
Aberacja chromatyczna – wada układu optycznego polegająca na ogniskowaniu w różnej odległości, światła o różnej długości fali. Błąd w ogniskowaniu jest spowodowany różnicą w ogniskowaniu soczewki dla światła fioletowego ( ogniskowa jest krótsza ) i dla światła czerwonego ( ogniskowa jest dłuższa ).Miarą aberacji jest różnica pomiędzy tymi ogniskami. Na skutek aberacji chromatycznej, obraz otrzymany na zdjęciu będzie się charakteryzował kolorowymi obwódkami. Producenci obiektywów stosują soczewki apochromatyczne w celu eliminacji tego zjawiska.
Aberracja optyczna – wada pojedynczej soczewki, układu optycznego, obiektywu a także zwierciadła niepłaskiego, polegająca na deformacji uzyskanego obrazu, a w szczególności zniekształceniu jego kształtu, ostrości lub kolorów. Aberrację zmniejsza się stosując zamiast pojedynczej soczewki zespół soczewek wykonanych z różnych gatunków szkła.
Absorpcja – (fizyka, chemia) (łac. absorbere, wchłaniać) to proces polegający na wnikaniu cząsteczek, atomów lub jonów do wnętrza innej substancji tworzącej dowolną fazę ciągłą – (gazu, cieczy, ciała stałego itp.) Absorpcji nie należy mylić z adsorpcją, która jest zjawiskiem powierzchniowym. Absorpcja, adsorpcja i wymiana jonowa są wspólnie nazywane procesami sorpcji.
Akomodacja – (nastawność oka) – zjawisko dostosowania się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Dostosowanie to polega na odpowiednim doborze ostrości widzenia. Następuje zmiana kształtu soczewki oka, a wskutek tego zmiana jej ogniskowej i co za tym idzie zmiana jej zdolności zbierającej.
Amblyopia – tzw. “leniwe oko” — osłabienie zdolności widzenia w jednym oku. Powstaje w następstwie zeza. Leczenie polega na zasłanianiu zdrowego oka, co wymusza patrzenie “leniwym okiem”.
Astygmatyzm (niezborność) – najczęściej spowodowany jest brakiem symetrii obrotowej rogówki (astygmatyzm rogówkowy), rzadziej przyczyną astygmatyzmu może być nieosiowe ustawienie soczewki ocznej, lub jej deformacja.
- astygmatyzm niski – do 1 dioptrii
- astygmatyzm średni – od 1 do 2 dioptrii
- astygmatyzm wysoki – od 2 do 3 dioptrii
- astygmatyzm bardzo wysoki – od 3 dioptrii
Astygmatyzm małego stopnia, może nie dawać żadnych objawów poza szybszym mruganiem oczu przy pracy wzrokowej. Zmęczenie spowodowane jest tym, że osoby z niemiarowością starają się uzyskać ostrzejszy obraz przez nagłe zmiany w ogniskowej (akomodacji). W niezborności większego stopnia nie udaje się dla żadnej odległości uzyskać ostrego obrazu.
Astygmatyzm regularny – na ogół mamy do czynienia z astygmatyzmem regularnym, tj. takim, w którym można wyróżnić dwa przekroje, w przekrojach tych rogówka ma odpowiednio największą i najmniejszą krzywiznę, a co za tym idzie także różną moc zbierającą. Astygmatyzm regularny można korygować za pomocą okularów ze szkłami cylindrycznymi (torycznymi), lub miekkimi torycznymi soczewkami kontaktowymi.
Astygmatyzm nieregularny – astygmatyzm nieregularny to taki, w którym nie można wyróżnić dwóch przekrojów, istnieje wiele osi optycznych, najczęściej jest on spowodowany uszkodzeniem rogówki wskutek wypadku (blizny), nieregularnością soczewki lub też nierównomierną wypukłością rogówki (stożek rogówki). Astygmatyzm nieregularny można korygować za pomocą twardych soczewek kontaktowych lub żelami nakładanymi na rogówkę.
Astygmatyzm prosty – z astygmatyzmem prostym mamy do czynienia, w przypadku gdy w jednym przekroju moc zbierająca powoduje utworzenie obrazu na siatkówce oka, w drugim z przekrojów moc zbierająca jest za mała – astygmatyzm dalekowzroczny, lub gdy zdolność zbierająca jest za duża – astygmatyzm krótkowzroczny.
Astygmatyzm złożony – o astygmatyźmie złożonym mówimy w momencie, gdy w obydwu przekrojach prostopadłych do siebie obrazy są tworzone przed, lub za siatkówką, odpowiednio wtedy mamy astygmatyzm krótkowzroczny, lub nadwzroczny.
Astygmatyzm mieszany – to taki, w którym obraz tworzony przez jeden z przekrojów jest za siatkówką, natomiast drugi południk tworzy obraz przed siatkówką.
Astygmatyzm skośny – z astygmatyzmem skośnym mamy do czynienia w przypadku gdy przekroje główne, nie leżą w osiach 90* – 180*, lecz są ustawione skośnie.
Autokolimator – układ odwracający bieg wiązki światła z jednoczesnym jej zogniskowaniem; składa się z kolimatora i zwierciadła płaskiego; wykorzystywany m.in. do badania usterek mechanizmów wykonujących przemieszczenia równoległe.
Autokolimator nastawny – połączenie kolimatora i lunetki dioptryjnej.
B
Barwa biała – najjaśniejsza z barw. Jest to zrównoważona mieszanina barw prostych, która jest odbierana przez człowieka jako najjaśniejsza w otoczeniu odmiana szarości.
D
Diaskop – rzutnik, aparat projekcyjny dostosowany do wyświetlania pojedynczych obrazów – diapozytywów, slajdów.
Dioptromierz – przyrząd do pomiarów zdolności skupiających soczewek i układów optycznych: dioptromierze wykorzystuje się do pomiaru właściwości dioptrycznych okularów i soczewek kontaktowych.
Dyfrakcja – to zjawisko fizyczne zmiany kierunku rozchodzenia się fali na krawędziach przeszkód oraz w ich pobliżu. Zjawisko zachodzi dla wszystkich wielkości przeszkód, ale wyraźnie jest obserwowane dla przeszkód o rozmiarach porównywalnych z długością fali.
Dyfrakcja świetlna – jest to ugięcie fal świetlnych na krawędziach blaszek przesłony. Dyfrakcja objawia się rozmyciem ostrego obrazu i zamiast wyraźnych punktów jest widoczna jako seria jasnych i ciemnych koncentrycznych pierścieni. Pierścienie stają się tym intensywniejsze im bardziej domkniemy otwór przesłony. Zjawisko dyfrakcji rzutuje na maksymalną rozdzielczość każdego obiektywu w zależności od przesłony.
Dyspersja – w optyce to zależność współczynnika załamania n ośrodka (np. szkła) od długości fali. W efekcie światło o różnych długościach załamane np. na pryzmacie załamuje się pod różnymi kątami, co daje rozdzielenie światła białego na barwy tęczy zwanego rozszczepieniem światła.
Dystorsja, dystorsja pola – wada optyczna układu optycznego polegająca na różnym powiększeniu obrazu w zależności od jego odległości od osi optycznej instrumentu.
E
Efekt Schwarzschilda – zakłócenie proporcjonalności pomiędzy czasem i skutecznością naświetlania (jedna działka przysłony = 2x mniej (lub więcej) czasu). Efekt ten występuje przy bardzo krótkich i bardzo długich czasach naświetlania materiału światłoczułego – potrzeba wtedy dłuższej ekspozycji niż wynikałoby to z obliczeń, lub wskazań światłomierza. W przypadku filmów kolorowych efekt Schwarzschilda dotyczy każdej warstwy światłoczułej indywidualnie. Jeżeli poszczególne warstwy w innym stopniu ulegają efektowi dodatkowo dochodzi do pojawienia się przebarwień.
Episkop (gr. επι – na + σκοπεω – patrzę) urządzenie umożliwiające rzutowanie (wyświetlanie) na ekran projekcyjny lub np. ścianę pomieszczenia obrazów oświetlonych światłem odbitym od nich, co umożliwia prezentację w powiększeniu np. stron papierowych wydawnictw (gazet, książek itp.) lub specjalnie w tym celu wykonanych plansz. Episkop jest wcześniejszą wersją bardziej uniwersalnego urządzenia – epidiaskopu, który w jednej obudowie łączy episkop z diaskopem umożliwiając także prezentację w powiększeniu materiałów, które można oświetlić światłem przechodzącym przez nie (np. różnego rodzaju folie).
F
Foropter – służy do precyzyjnego doboru
okularów i sprawdzenia wszystkich parametrów widzenia, np.:
widzenie
stereoskopowe, widzenie barwne, zezy.
G
Goniometr – miernik kątów; nazwa stosowana w szczególności w odniesieniu do urządzeń przeznaczonych do mierzenia kątów zawartych pomiędzy ścianami kryształów. Najprostsza odmiana przyrządu to goniometr ręczny, w którym kryształ umieszcza się między szyną stałą a ruchomą, wielkość zaś kąta odczytuje się bezpośrednio na podziałce. Dokładniejsze są goniometry polegające na prawach odbijania się światła. Najczęściej używany jest goniometr Wollastona oraz jego udoskonalona wersja opracowana przez Eilharda Mitscherlicha. W tym ostatnim z pośrednictwem lunety obserwuje się obraz szczeliny w rurze, odbity w jednej ścianie kryształu, a następnie kryształ obraca się tak, aby w lunecie ukazał się obraz odbity od drugiej ściany. Kąt, o jaki obrócono kryształ jest dopełnieniem kąta zawartego między obu ścianami. Dokładny obrót kryształu dokonywany jest przy pomocy precyzyjnych śrub.
I
Interferencja – to zjawisko nakładania się fal prowadzące do zwiększania lub zmniejszania amplitudy fali wypadkowej. Interferencja zachodzi dla wszystkich rodzajów fal, we wszystkich ośrodkach, w których mogą rozchodzić się dane fale. W ośrodkach nieliniowych oprócz interferencji zachodzą też inne zjawiska wywołane nakładaniem się fal, w ośrodkach liniowych fale ulegając interferencji spełniają zasadę superpozycji.
Interferometr – przyrząd pomiarowy oparty na zjawisku interferencji fal. Zasada działania opiera się na nakładaniu na siebie dwóch fal spójnych, co prowadzi do powstania obszarów, wygaszania oraz wzmacniania drgań. Obserwacja powstających wzorów interferencyjnych umożliwia po odpowiednich obliczeniach uzyskanie bardzo dokładnych pomiarów. W ten sposób można mierzyć odległość albo określić przestrzenne wymiary badanego obiektu. Interferometry optyczne wykorzystują do badań fale świetlne i mają najszersze zastosowanie. Niekiedy do pomiarów interferometrycznych wykorzystuje się mikrofale lub elektrony, które w skali mikroświata, mogą być traktowane jak fala materii. Wyróżnia się interferometry jednowiązkowe, dwuwiązkowe i wielowiązkowe.
K
Keratometr, oftalmometr – przyrząd diagnostyczny służący do pomiaru krzywizny przedniej powierzchni rogówki, a w szczególności do mierzenia stopnia i osi astygmatyzmu.
Keratoskop – instrument, służący do stwierdzenia nieprawidłowości w krzywiźnie rogówki oka.
Kolimator – przyrząd przetwarzający padające światło lub strumień cząstek w równoległą wiązkę (skolimowaną) lub w wiązkę o określonej zbieżności. Padający strumień może być rozbieżny, zbieżny lub może nie mieć ustalonej zbieżności. Kolimator jest zwykle częścią składową większych przyrządów. Podstawowym elementem kolimatora optycznego jest soczewka wypukła lub zwierciadło wklęsłe. Najprostszy kolimator składa się z soczewki i przesłony umieszczonej w jednym z jej ognisk. Światło dobiegające z ogniska po przejściu przez soczewkę tworzy wiązkę równoległą. Kolimatory stosowane są jako elementy wielu układów optycznych, np. oświetlaczy mikroskopowych. Jednym z zastosowań kolimatora w optyce jest symulator celu w nieskończoności (lub bardzo dużej odległości).
Koma lub aberracja komatyczna – to w optyce jedna z aberracji optycznych czyli wad układów optycznych. Polega na tym, że wiązka promieni świetlnych wychodząca z punktu położonego poza osią optyczną tworzy po przejściu przez układ plamkę w kształcie przecinka lub komety. Stopień zniekształcenia jest tym większy im dalej od osi optycznej układu znajduje się źródło światła. Obiektyw lub układ optyczny wolny od komy nazywamy Aplanatem. Zaburzenie to może być wywołane niedokładnością wykonania układu optycznego lub być w sposób ścisły związane z jego konstrukcją. Dla przykładu koma jest typowym zniekształceniem dla zwierciadła parabolicznego.
Konwergencja – inaczej zdolność oczu do śledzenia obserwowanego przedmiotu poprzez zmianę położenia gałek ocznych; dzięki temu zjawisku człowiek może określać swoją odległość od przedmiotu.
Krążek rozproszenia – jest to punkt obrazu, który został zogniskowany przed lub za elementem światłoczułym w wyniku czego miejsce to zostało zarejestrowane w formie krążka.
Krótkowzroczność (miopia, z gr. → myopia) – jedna z najczęściej spotykanych wad refrakcyjnych wzroku polegająca na tym, że tor optyczny oka nieprawidłowo skupia promienie świetlne. Promienie równoległe, które w akomodującym oku miarowym ogniskowane są na siatkówce, w nieakomodującym oku krótkowzrocznym ogniskowane są przed siatkówką. W celu poprawy ostrości widzenia krótkowidza stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki rozpraszające dwuwklęsłe. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak minus.
L
Lampa szczelinowa, biomikroskop, lampa szczelinowa z mikroskopem rogówkowym, służąca do badania przedniego odcinka i wnętrza oka w bardzo wąskim strumieniu światła. Wykorzystywane źródło światła może być umieszczone pod różnym kątem do powierzchni rogówki.
Luneta Galileusza – obiektyw jest soczewką skupiającą, a okular rozpraszającą. Otrzymany obraz pozorny jest powiększony, prosty i nieodwrócony. Obecnie zasadę działania lunety Galileusza wykorzystuje się w konstruowaniu lornetek teatralnych. Składają się one z dwóch takich lunet.
Luneta Keplera – tworzą ją dwie soczewki. Pierwsza soczewka pełni rolę obiektywu, tworząc pomniejszony i odwrócony obraz. Ten obraz z kolei oglądamy przez drugą soczewkę skupiającą spełniającą rolę lupy. Lunety posiadają lupy o małych średnicach. W miejscu, w którym powstaje obraz, wbudowuje się dodatkową soczewkę polową. Działa ona tak samo jak kondensor w projektorze; kieruje biegnące promienie świetlne na lupę i poszerza pole widzenia obrazu. Lupa i soczewka polowa tworzą wspólnie okular. Im większa jest ogniskowa obiektywu, tym dłuższa jest luneta, a tym samym uzyskujemy w niej większe powiększenie. Lunety astronomiczne są obecnie używane do obserwacji nieba.
Lunetka dioptryjna – kontrolujemy przy jej pomocy
skolimowanie wiązki dawanej przez kolimator.
Metoda subiektywna Dondersa
polega na dobieraniu szkieł korekcyjnych, przy których uzyskuje się
najlepszą ostrość wzroku. Jest to metoda niedokładna i powinna być stosowana
po obiektywnym określeniu wady wzroku.
N
Nadwzroczność starcza – w miarę starzenia się współczynnik załamania światła przez rogówkę i ciało szkliste zmniejsza się typowo o 1,5 dioptrii w 70 roku życia i o 2,5 dioptrii w 80 roku życia. Jednak krótkowidz akurat na tym zyskuje, a może nawet dojść do naturalnej kompensacji krótkowzroczności (przy wadach – odpowiednio – minus 1,5 i minus 2,5 dioptrii). Nie należy nadwzroczności starczej mylić ze starczowzrocznością.
Nowe srebro – zgodnie z Polską Normą jest to “mosiądz wysokoniklowy” (inne dawniej stosowane nazwy: argentan, pakfong, melchior, alpaka, alfenid, arfenil, neusilber, srebro Schefildskiego, chińskie srebro, metal Christofle’a i inne). Nowe srebro najpierw uzyskano w Chinach. Stało się sławne w Europie po sprowadzeniu go przez składy handlowe zwane paktong lub pakfong (白銅, oznaczające “białą miedź”). Jego srebrzysty kolor imitował prawdziwe srebro. Jest to srebrzystobiały stop zawierający 40-70% miedzi, 10-20% niklu i 5-40% cynku. Gęstość 8400÷8700 kg/m³ (8,4-8,7 g/cm³). Wbrew swojej nazwie nie zawiera on srebra. Służy do wyrobu ozdób, sztućców, sprzętu medycznego, instrumentów muzycznych, drutów oporowych, itp. W Polsce stosowane jest kilka stopów zaliczanych do mosiądzów wysokoniklowych różniących się składem.
O
Oftalmometria – to pomiar refrakcji oka przeprowadzy metodą przedmiotową przeprowadzony za pomocą oftalmometru Javala-Schiötza, aparatu składającego się z części lunetowej ze specjalnym układem optycznym, po bokach której znajduje się źródło światła rzutujące na rogówkę cztery obrazki figur geometrycznych. Na podstawie wielkości i ustawienia obrazów odbitych od tych powierzchni jak od zwierciadła wypukłego określa się krzywiznę rogówki oka oraz położenie południków głównych.
P
Pachymetria (CCT) – metoda diagnostyczna służąca
do oceny grubości rogówki.
Obecnie jest obowiązkowym badaniem u chorych
na jaskrę i nadciśnienie oczne, dowiedziono bowiem, że zmiany rogówki
są czynnikiem rozwoju jaskry a cienka rogówka jest dodatkowo czynnikiem ryzyka
rozwoju neuropatii jaskrowej. Badania pachymetrii są także niezbędne
przed zabiegami chirurgicznymi na rogówce, jak chociażby LASIK. Badanie
przeprowadzane jest za pomocą specjalnego urządzenia, tak zwanego
pachymetru. Dostępnie obecnie pachymetry umożliwiają pomiar grubości rogówki metodą
dotykową z wykorzystaniem metody ultrasonografii lub metodami bezdotykowymi,
gdy nie jest wymagany kontakt urządzenia z okiem. Stosuje się
pachymetry cechujące się różnymi metodami bezdotykowego pomiaru, takie jak APC
(Automatic Puff Control) – system kontroli ciśnienia wyzwalanego powietrza,
czy w oparciu o technologię OLCR (Optical Low Coherence Reflectometry).
Wartości pomiarów osiągane metodami dotykowymi i bezdotykowymi dają porównywalne
wyniki.
Perymetr – aparat do badania pola widzenia
Polaryskop – przyrząd do sprawdzania naprężeń w soczewce.
Polaryzacja – to własność fali poprzecznej (np. światła). Fala spolaryzowana oscyluje tylko w pewnym wybranym kierunku. Fala niespolaryzowana oscyluje we wszystkich kierunkach jednakowo. Fala niespolaryzowana może być traktowana jako złożenie wielu fal drgających w różnych kierunkach.
R
Refrakcja – Załamanie w fizyce to zmiana kierunku rozchodzenia się fali (refrakcja fali) związana ze zmianą jej prędkości, gdy przechodzi do innego ośrodka. Inna prędkość powoduje zmianę długości fali, a częstotliwość pozostaje stała.
Refraktometria polega na obserwacji figur testowych rzutowanych przez dwa źródła świetlne, które po odbiciu się od siatkówki i przejściu przez układ optyczny oka dają ostry obraz widziany w przyrządzie zwanym refraktometrem.
Sferometr – przyrząd pomiarowy służący pomiarom promieni krzywizn elementów sferycznych, jak na przykład soczewki.
S
Siatka dyfrakcyjna – jeden z najprostszych przyrządów do przeprowadzania analizy widmowej. Tworzy ją układ równych, równoległych i jednakowo rozmieszczonych szczelin.
Skiaskopia zwana też retinoskopią jest najczęściej stosowaną metodą obiektywna badania wad refrakcji w której pacjent nie bierze czynnego udziału, lecz jest przedmiotem badania. Skiaskopia polega na tym, że po oświetleniu oka specjalnym oświetlaczem zwanym skiaskopem lub retinoskopem obserwuje się światło odbite od dna oka pacjenta. Metoda opiera się na stwierdzeniu, że kierunek promieni wychodzących z oka zależy od stanu refrakcji.
Soczewka Fresnela – (soczewka schodkowa, soczewka pierścieniowa) – skonstruowana w 1822 przez Augustina-Jeana Fresnela soczewka składająca się z koncentrycznych pierścieni będących pocienionymi fragmentami soczewki. Często zbudowana jest z dwóch warstw – rozpraszającego kolimatora i skupiającego kolektora.
Spektrometr optyczny, przyrząd służący do otrzymywania i analizowania widm promieniowania świetlnego (od podczerwieni do ultrafioletu). Najczęściej stosuje się spektrometry optyczne, które tworzą widma w ten sposób, że światło o różnych długościach fali kierowane jest pod różnym kątem (załamanie światła, pryzmat), albo dzięki wykorzystaniu różnicy długości dróg optycznych ugiętych i interferujących ze sobą promieni (siatka dyfrakcyjna, płytka Lummera-Gehreckego).
Spektroskop optyczny jest to przyrząd służący do otrzymywania i analizowania widm promieniowania świetlnego (od podczerwieni do ultrafioletu).
Starczowzroczność (presbiopia) (często mylona z nadwzrocznością starczą) jest pogorszeniem widzenia na bliskie odległości wynikającym ze zmniejszenia lub utraty zdolności akomodacji oka. Jest to proces fizjologiczny wynikający ze starzenia się organizmu, powodujący zmniejszenie elastyczności gałek ocznych i dotyczy osób zarówno z nadwzrocznością, krótkowzrocznością, jak i bez żadnej z tych wad wzroku. Oko miarowe daje na siatkówce ostry obraz obiektów w nieskończoności bez żadnej ingerencji mięśni ocznych. Jeśli jest inaczej to należy dobrać odpowiednie okulary, aby skorygować widzenie “do dali”. Jednak zarówno dla oka miarowego jak i ze skorygowanym widzeniem “do dali” aby widzieć ostro obiekty z bliska (np. przy czytaniu) należy wprowadzić dodatkową moc optyczną o sile +3 dioptrii.[1] W tym celu mięśnie ściskają gałkę oczną, zmieniając jej kształt. Przy zupełnym zaniku elastyczności gałki ocznej dodatkową moc optyczną można wprowadzić jedynie za pomocą okularów o sile o +3 dioptrie większej niż siła okularów “do dali”. W przypadku, gdy gałki oczne mają tylko częściowo zmniejszoną elastyczność potrzebna dodatkowa moc optyczna będzie zawierać się w przedziale od 0 do +3 dioptrii.
Synoptofor – służy zarówno do diagnostyki, jak również do leczenia zeza. Za pomoca tego aparatu możemy zbadać obiektywny i subiektywny kat zeza, percepcji, fuzji, stereopsji, zakres supresji oraz korespondencji siatkówkowej. Na aparacie tym możemy dokonać oceny rodzaju i kąta zeza. Urządzenie to jest doskonałe do leczenia heteroforii (zeza ukrytego) oraz zezów okresowych.
T
Tablice Ishihary (tablice pseudoizochromatyczne Ishihary) – tablice używane przez okulistów do sprawdzenia zdolności rozróżniania kolorów czerwonego i zielonego.
Test Schrimera – służy do określenia ilości wydzielania łez.
W
Widmo optyczne (spektrum) – obraz uzyskany w wyniku rozłożenia światła niemonochromatycznego na składowe o różnych długościach fal (różnych barwach), np. za pomocą pryzmatu lub siatki dyfrakcyjnej.
Z
Zdolność rozdzielcza – w optyce przydatność określonego przyrządu optycznego do obserwacji obiektów o określonej odległości kątowej. Im większa jest zdolność rozdzielcza, tym bliższe sobie punkty są obserwowane jako odrębne, a nie jako pojedyncza plama. Jednym z kryteriów określania zdolności rozdzielczej jest kryterium Rayleigha.
Zez jawny ( inaczej tropia, strabismus,
heterotropia ) – występuje w sytuacji, gdy obie gałki oczne
nie są zorientowane na wprost przy patrzeniu przed siebie. Zez jawny
może być: zbieżny, inaczej ezotropia,
rozbieżny, inaczej egzotropia, pionowy ku
górze, inaczej hipertropia, pionowy ku dołowi, inaczej hipotropia.
Zez ukryty ( foria, heteroforia ) – jak sama nazwa mówi jest niewidoczny w normalnym patrzeniu. Mamy z nim do czynienia w sytuacji, gdy przy patrzeniu w dal obie gałki oczne są ustawione prawidłowo, jednak przy zasłonięciu oka obarczonego dewiacją następuje jego odchylenie, wtedy ujawnia się zez. By stwierdzić występowanie forii konieczne jest przeprowadzenie jednego z kilku możliwych testów. Zez ukryty może być: rozbieżny (egzoforia), zbieżny (ezoforia), pionowy ku dołowi (hiopoforia), pionowy ku górze (hiperforia).